അന്ന് വംശഹത്യയുടെ ഇര, ഇന്ന് ഭയപ്പെടുത്തുന്ന ശക്തി; ആഫ്രിക്കയിൽ റുവാണ്ടയുടെ ഞെട്ടിക്കുന്ന വളർച്ച

ഗോമ (ഡെമോക്രാറ്റിക് റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് കോംഗോ): മുപ്പത്തിയൊന്ന് വർഷം മുൻപ്, എട്ടുലക്ഷത്തോളം മനുഷ്യർ അതിക്രൂരമായി കൊന്നൊടുക്കപ്പെട്ട വംശഹത്യയുടെ പേരിൽ ലോകമനസ്സാക്ഷിയെ ഞെട്ടിച്ച രാജ്യമായിരുന്നു റുവാണ്ട. അന്താരാഷ്ട്ര സമൂഹത്തിന്റെ സഹതാപം ഏറ്റുവാങ്ങിയ ആ കൊച്ചുരാജ്യം, ഇന്ന് മധ്യ ആഫ്രിക്കയിലെ ഏറ്റവും കരുത്തുറ്റതും ഭയപ്പെടുത്തുന്നതുമായ സൈനിക ശക്തിയായി മാറിയിരിക്കുന്നു. അയൽരാജ്യമായ കോംഗോയിൽ വിമതരെ ഉപയോഗിച്ച് നടത്തുന്ന നിഴൽ യുദ്ധത്തിലൂടെയും, പാശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളുടെ സഖ്യകക്ഷിയായി സമാധാനപാലനത്തിന് സൈന്യത്തെ അയച്ചും റുവാണ്ട ഇന്ന് ഒരു ഇരട്ടമുഖമുള്ള ശക്തിയായി വളർന്നിരിക്കുന്നു. ഒരുകാലത്ത് വംശഹത്യയുടെ ഇരകളായിരുന്നവർ, ഇന്ന് അക്രമികളായി മാറിയെന്ന ഗുരുതരമായ ആരോപണമാണ് ഈ രാജ്യത്തിനെതിരെ ഇപ്പോൾ ഉയരുന്നത്.

കോംഗോയിലെ നിഴൽ യുദ്ധവും ധാതുക്കൊള്ളയും

റുവാണ്ടയുടെ പുതിയ മുഖം ഏറ്റവും വ്യക്തമായി കാണാനാകുന്നത് അയൽരാജ്യമായ ഡെമോക്രാറ്റിക് റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് കോംഗോയിലാണ്. ഇവിടുത്തെ കിഴക്കൻ മേഖലയിലെ പ്രധാന നഗരമായ ഗോമ ഇന്ന് നിയന്ത്രിക്കുന്നത് M23 എന്ന വിമത സേനയാണ്. ഈ വിമതർക്ക് പിന്നിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നത് റുവാണ്ടയാണെന്ന് ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയും അമേരിക്കയും അടക്കമുള്ളവർ പരസ്യമായി ആരോപിക്കുന്നു. ആയിരക്കണക്കിന് റുവാണ്ടൻ സൈനികരും, മിസൈലുകൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള അത്യാധുനിക ആയുധങ്ങളും M23 സേനയ്ക്ക് ലഭിക്കുന്നു. ഈ യുദ്ധം കാരണം ആയിരക്കണക്കിന് സാധാരണക്കാർ കൊല്ലപ്പെടുകയും ലക്ഷക്കണക്കിന് പേർക്ക് വീടും നാടും ഉപേക്ഷിച്ച് പലായനം ചെയ്യേണ്ടി വരികയും ചെയ്തു.

ഈ അധിനിവേശത്തിന് പിന്നിലെ യഥാർത്ഥ ലക്ഷ്യം കോംഗോയുടെ അമൂല്യമായ ധാതുസമ്പത്ത് കൊള്ളയടിക്കുകയാണെന്ന് വിമർശകർ പറയുന്നു. സ്മാർട്ട്‌ഫോണുകൾ, ലാപ്ടോപ്പുകൾ തുടങ്ങിയ ഇലക്ട്രോണിക് ഉപകരണങ്ങളുടെ നിർമ്മാണത്തിന് അത്യന്താപേക്ഷിതമായ കോൾട്ടൻ, സ്വർണം തുടങ്ങിയ ധാതുക്കളുടെ ലോകത്തിലെ തന്നെ ഏറ്റവും വലിയ നിക്ഷേപമുള്ള പ്രദേശമാണ് കിഴക്കൻ കോംഗോ. വിമത സേനയിലൂടെ ഈ ഖനികളുടെ നിയന്ത്രണം ഏറ്റെടുത്ത് റുവാണ്ട കോടിക്കണക്കിന് ഡോളറിന്റെ ധാതുക്കൾ നിയമവിരുദ്ധമായി കടത്തുന്നുവെന്നാണ് കോംഗോ സർക്കാരിന്റെ പ്രധാന ആരോപണം.

റുവാണ്ടയുടെ ന്യായീകരണങ്ങളും ഇരട്ടത്താപ്പും

എന്നാൽ ഈ ആരോപണങ്ങളെ റുവാണ്ട ശക്തമായി നിഷേധിക്കുന്നു. 1994-ലെ വംശഹത്യക്ക് കാരണക്കാരായ ഹൂട്ടു തീവ്രവാദികളുടെ പിൻഗാമികൾ കോംഗോയുടെ കിഴക്കൻ മേഖലയിൽ സജീവമാണെന്നും, അവരിൽ നിന്ന് തങ്ങളുടെ അതിർത്തിയും കോംഗോയിലെ ടുട്സി വംശജരെയും സംരക്ഷിക്കുക മാത്രമാണ് ചെയ്യുന്നതെന്നുമാണ് റുവാണ്ടയുടെ ഔദ്യോഗിക വിശദീകരണം. എന്നാൽ ഈ സുരക്ഷാ വാദം ഒരു മറ മാത്രമാണെന്നും യഥാർത്ഥ ലക്ഷ്യം സാമ്പത്തിക ചൂഷണമാണെന്നും വിമർശകർ പറയുന്നു.

അന്താരാഷ്ട്ര തലത്തിൽ റുവാണ്ടയുടെ പ്രതിച്ഛായ വളരെ സങ്കീർണ്ണമാണ്. ഒരുവശത്ത് കോംഗോയിൽ യുദ്ധത്തിന് ചുക്കാൻ പിടിക്കുമ്പോൾ, മറുവശത്ത് ദക്ഷിണ സുഡാനിലും മധ്യ ആഫ്രിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്കിലും ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സമാധാന സേനയുടെ ഭാഗമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നത് റുവാണ്ടയുടെ അച്ചടക്കമുള്ള സൈനികരാണ്. മൊസാംബിക്കിൽ ഇസ്ലാമിക് സ്റ്റേറ്റ് ഭീകരർക്കെതിരെ പോരാടി പാശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളുടെ പ്രകൃതി വാതക നിക്ഷേപങ്ങൾക്ക് സുരക്ഷ നൽകുന്നതും റുവാണ്ടൻ സൈന്യമാണ്. അമേരിക്കയിൽ നിന്നും മറ്റ് രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നും നാടുകടത്തപ്പെടുന്ന അഭയാർത്ഥികളെ സ്വീകരിക്കാനും റുവാണ്ട സമ്മതിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഈ സമാധാന, നയതന്ത്ര മുഖം ഉപയോഗിച്ച് കോംഗോയിലെ സൈനിക ഇടപെടലുകൾക്കെതിരെയുള്ള വിമർശനങ്ങളെ അവർ പ്രതിരോധിക്കുന്നു.

ചരിത്രത്തിൽ നിന്ന് കരുത്താർജിച്ച രാഷ്ട്രം

റുവാണ്ടയുടെ ഇന്നത്തെ അവസ്ഥയ്ക്ക് കാരണം 1994-ലെ വംശഹത്യയുടെ മുറിപ്പാടുകളാണ്. വംശഹത്യയെ അതിജീവിച്ച് അധികാരത്തിലെത്തിയ പ്രസിഡന്റ് പോൾ കഗാമെയാണ് ഈ മാറ്റങ്ങൾക്ക് പിന്നിൽ. അഭയാർത്ഥി ക്യാമ്പിൽ വളർന്ന്, സൈനിക പരിശീലനം നേടി, വിമത സേനയെ നയിച്ച് അധികാരം പിടിച്ച കഗാമെ, റുവാണ്ടയെ അച്ചടക്കമുള്ളതും സാമ്പത്തികമായി വളർച്ച നേടുന്നതുമായ രാജ്യമാക്കി മാറ്റി. എന്നാൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണം ഏകാധിപത്യപരമാണെന്നും വിമത ശബ്ദങ്ങളെ അടിച്ചമർത്തുന്നുവെന്നും ശക്തമായ മനുഷ്യാവകാശ ലംഘനങ്ങൾ നടക്കുന്നുവെന്നും ആംനസ്റ്റി ഇന്റർനാഷണൽ പോലുള്ള സംഘടനകൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു.

അന്താരാഷ്ട്ര ഉപരോധങ്ങളെയും വിമർശനങ്ങളെയും അതിജീവിച്ച്, സൈനിക ശക്തിയിലൂടെ നേടിയ വിജയം, കോംഗോയുമായി അനുകൂലമായ സമാധാന ഉടമ്പടി ഒപ്പുവെക്കാൻ റുവാണ്ടയെ സഹായിച്ചു. ഇത് പാശ്ചാത്യ കമ്പനികൾക്ക് കോംഗോയിലെ ധാതു നിക്ഷേപങ്ങളിലേക്ക് വഴി തുറക്കുകയും ചെയ്തു. ചുരുക്കത്തിൽ, വംശഹത്യയുടെ ഇര എന്ന നിലയിൽ നിന്ന് മധ്യ ആഫ്രിക്കയിലെ രാഷ്ട്രീയ-സൈനിക സമവാക്യങ്ങൾ നിയന്ത്രിക്കുന്ന നിർണായക ശക്തിയായി റുവാണ്ട ഇന്ന് മാറിയിരിക്കുന്നു.