വിവരവകാശ വിവര നിഷേധം അതിന്റെ പ്രതിഫലനം ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയുടെ ആർട്ടിക്കിൾ 19(1)(a)-യിൽ: ഒരു നിയമപരിശോധന: സുരേഷ് വണ്ടന്നൂർ എഴുതുന്നു

2005-ലെ വിവരാവകാശ (RTI) നിയമം ഭരണത്തിലെ സുതാര്യതയും ഉത്തരവാദിത്തവുമൊക്കെ ഉറപ്പാക്കുന്നതിനായി നടപ്പിലാക്കിയതാണ്. ജനങ്ങൾക്ക് സർക്കാരിന്റെ കൈവശമുള്ള വിവരങ്ങൾ ലഭ്യമാക്കുന്നതിനുള്ള അവകാശം ഈ നിയമം അംഗീകരിക്കുന്നു. ഈ അവകാശം ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയുടെ ആർട്ടിക്കിൾ 19(1)(a)-നു കീഴിലുള്ള അഭിപ്രായസ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെയും പ്രസ്താവനസ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെയും ഒരു അവിഭാജ്യഘടകമായി സുപ്രീംകോടതി അംഗീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്.

എന്നിരുന്നാലും, വ്യത്യസ്ത ന്യായപര്യവസാനങ്ങൾ, ശാസനപരമായ ഭേദഗതികൾ, ബ്യൂറോക്രാറ്റിക് പ്രതിരോധം എന്നിവ RTI നിയമത്തിന്റെ ശക്തി കുറയ്ക്കുകയും സുതാര്യതയെ ബാധിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. പ്രത്യേകിച്ച് ഡിജിറ്റൽ വ്യക്തിഗത ഡാറ്റ സംരക്ഷണ നിയമം, 2023 (Digital Personal Data Protection Act, 2023) പോലെയുള്ള ഭേദഗതികൾ വിവരാവകാശം വളരെ കുറച്ച് വ്യാപ്തിയിൽ ഒതുക്കിയിരിക്കുന്നു. ഇത് ജനാധിപത്യ ഉത്തരവാദിത്തത്തിനും വിവരാവകാശത്തിനും വലിയ ഭീഷണിയാണെന്ന് നിരൂപകർ ചൂണ്ടിക്കാണിക്കുന്നു. ആർട്ടിക്കിൾ 19(1)(a)-യുടെ ഭാഗമായി വിവരാവകാശം

സുപ്രീംകോടതി വിവരാവകാശത്തെ അഭിപ്രായസ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെയും പ്രസ്താവനസ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെയും അവിഭാജ്യഘടകമായി പലപ്പോഴും അംഗീകരിച്ചിട്ടുള്ളതിന്റെ ഉദാഹരണങ്ങൾ:

(a) State of U.P. v. Raj Narain, (1975) 4 SCC 428

“ജനങ്ങൾക്ക് പൊതുഭരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട കാര്യങ്ങളെക്കുറിച്ച് അറിയാനുള്ള അവകാശം ഉണ്ട്. ഓരോ പൊതുപ്രവൃത്തിയെയും അവർ അറിയേണ്ടതുണ്ട്.”

(b) S.P. Gupta v. Union of India, 1981 Supp SCC 87

ഭരണത്തിൽ രഹസ്യവത്കരണം ജനാധിപത്യത്തിന് വിരുദ്ധമാണെന്നും ജനങ്ങൾക്ക് സർക്കാർ നടപടികളെക്കുറിച്ച് അറിയാനുള്ള അവകാശം ഉണ്ട് എന്നും സുപ്രീംകോടതി വിധിച്ചു.

(c) Union of India v. Association for Democratic Reforms, (2002) 5 SCC 294

തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ മത്സരിക്കുന്ന സ്ഥാനാർത്ഥികളുടെ പൂർവവൃത്തിയെക്കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ ജനങ്ങൾ അറിയേണ്ടതുണ്ടെന്ന് സുപ്രീംകോടതി വ്യക്തമാക്കി.

(d) People’s Union for Civil Liberties (PUCL) v. Union of India, (2004) 2 SCC 476

“ഒരു അറിയാവുന്ന ജനതയില്ലെങ്കിൽ ജനാധിപത്യ തത്ത്വങ്ങൾ പ്രാവർത്തികമാകില്ല” എന്ന നിലപാടാണ് കോടതി എടുത്തത്.

ഈ വിധികളിലൂടെ RTI നിയമം ബലപ്പെടുത്തപ്പെട്ടെങ്കിലും കഴിഞ്ഞ കുറച്ച് വർഷങ്ങളായി ഇതിന്റെ വ്യാപ്തിയും പ്രയോഗശേഷിയും കുറച്ചുവരുന്നു.

2. RTI നിയമത്തെ ദുര്‍ബലമാക്കൽ – ന്യായമായും നിയമപരമായും

(a) CBSE v. Aditya Bandopadhyay (2011) 8 SCC 497

സർക്കാർ ഉദ്യോഗസ്ഥ ദുരുപയോഗം തടയുന്നതിനായി RTI അപേക്ഷകൾ വെട്ടിക്കുറയ്ക്കാമെന്ന് സുപ്രീംകോടതി വിധിച്ചു. ഇതോടെ വിവരനിഷേധത്തിന് ഒരു നിയമവഴി തുറന്നുപോയി.

(b) Girish Ramchandra Deshpande v. CIC (2013) 1 SCC 212

സർക്കാർ ജീവനക്കാരുടെ വിവരങ്ങൾ “വ്യക്തിഗത വിവരങ്ങൾ” എന്നതിന്റെ പേരിൽ നിഷേധിക്കാൻ അനുവദിച്ച ഈ വിധി പൊതുതാത്പര്യത്തിന്റെ പേര് പറഞ്ഞ് വിവരങ്ങൾ ലഭ്യമാക്കുന്നതിനുള്ള സാധ്യത കുറച്ചു.

(c) ഡിജിറ്റൽ വ്യക്തിഗത ഡാറ്റ സംരക്ഷണ നിയമം, 2023

RTI നിയമത്തിന്റെ ഭേദഗതിയിലൂടെ വ്യക്തിഗത ഡാറ്റ സംരക്ഷണത്തിനായെന്ന് പറഞ്ഞ് വിവരാവകാശം കൂടുതൽ ചുരുക്കിയിരിക്കുകയാണ്. അതായത്, പൊതുജനങ്ങൾക്ക് സർക്കാരിന്റെ പ്രവർത്തനം പരിശോധിക്കാനുള്ള അവസരം കുറഞ്ഞു.

3. ബ്യൂറോക്രാറ്റിക് തടസ്സങ്ങളും വൈകിപ്പിക്കല്‍ തന്ത്രങ്ങളും

വിവരാവകാശ ക്കമ്മീഷനിലെ ഒഴിവുകൾ – വിവരാവകാശ അപേക്ഷകളുടെ തീർപ്പാക്കൽ വർഷങ്ങളോളം വൈകുന്നു.

ശിക്ഷാനടപടികളുടെ അഭാവം – RTI അപേക്ഷകളിൽ മറുപടി നൽകാത്ത ഉദ്യോഗസ്ഥർക്ക് ശിക്ഷ ലഭിക്കുന്നതിന്റെ സാധ്യത വളരെ കുറവാണ്.

“ദേശീയ സുരക്ഷ” എന്ന പേരിൽ വിവരനിഷേധം – രാഷ്ട്രീയമായി ദൗർലഭ്യമായ വിവരങ്ങൾ നൽകാതിരിക്കാൻ അധികാരികൾ ഈ വ്യാഖ്യാനം ദുരുപയോഗം ചെയ്യുന്നു.

4. വിവരനിഷേധത്തിന്റെ ദോഷപ്രഭാവം
5. ജനാധിപത്യ ഉത്തരവാദിത്തം കുറയുന്നു – സർക്കാർ പ്രവർത്തനങ്ങളെക്കുറിച്ച് അറിയാനാകാതെ പോവുന്നത് അധികാര ദുരുപയോഗം വർദ്ധിപ്പിക്കും.
6. നിരീക്ഷണ മാധ്യമങ്ങൾക്ക് വെല്ലുവിളി – RTI മുഖേന അന്വേഷണാത്മക മാധ്യമപ്രവർത്തനം ചെയ്യുന്നവർക്ക് വലിയ തിരിച്ചടിയാകും.
7. RTI പ്രവർത്തകരുടെ സുരക്ഷ – വിവരാവകാശ പ്രവർത്തകരെ നിരന്തരം ആക്രമിക്കുകയും വധിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന കേസുകൾ കൂടിവരുന്നു.
8. ജനങ്ങളിൽ നിരാശയും പ്രത്യക്ഷപ്രതികാരത്തിനുള്ള അവസരം കുറയുകയും ചെയ്യുന്നു – വിവരങ്ങൾ ലഭ്യമാകാത്തതിന്റെ പേരിൽ ജനങ്ങൾ RTI നിയമത്തെ ഉപയോഗിക്കുന്നത് തന്നെ നിർത്തിവെയ്ക്കുന്നു.
9. പരിഹാര മാർഗങ്ങൾ: വിവരാവകാശ സംരക്ഷണം

RTI കാലപരിധി പാലിക്കണം – വിവരക്കമ്മീഷൻ നിയമനങ്ങൾ വേഗത്തിൽ നടത്തണം.

ന്യായമായ അവലോകനം – RTI ബാധകമായ വിധികൾ പുനഃപരിശോധിക്കണം.

RTI അവകാശത്തെക്കുറിച്ച് ബോധവത്കരണം – പൊതുജനങ്ങളിൽ RTI അവകാശത്തെക്കുറിച്ച് കൂടുതൽ അവബോധം സൃഷ്ടിക്കണം.

RTI പ്രവർത്തകരുടെ സുരക്ഷ ഉറപ്പാക്കണം – വിവരാവകാശ പ്രവർത്തകരുടെ സുരക്ഷയ്ക്കായി ശക്തമായ നിയമനടപടികൾ സ്വീകരിക്കണം.

വിവരാവകാശം അടിസ്ഥാനപരമായ ഒരു ജനാധിപത്യ അവകാശമാണ്. എന്നാൽ, കഴിഞ്ഞ കുറച്ച് വർഷങ്ങളായി നിയമപരമായ ഭേദഗതികളും, ബ്യൂറോക്രാറ്റിക് പ്രതിരോധവും, നിയമവ്യാഖ്യാനങ്ങളുമൊക്കെ ഇതിനെ ദുർബലമാക്കിയിരിക്കുകയാണ്.

ആഭ്യന്തര വ്യവസ്ഥകളിൽ സുതാര്യത ഉറപ്പാക്കാനും ജനങ്ങൾക്ക് അവകാശങ്ങൾ തിരിച്ചുപിടിക്കാനും കൂടുതൽ ശ്രമങ്ങൾ വേണം. മാധ്യമങ്ങളും സിവിൽ സൊസൈറ്റിയും പൊതുജനങ്ങളും ചേർന്ന് വിവരാവകാശം സംരക്ഷിക്കേണ്ടതുണ്ട്.
ഒരു ജനാധിപത്യത്തിൻ്റെ അടിത്തറ വിവരാവകാശത്തോടുള്ള ആദരവിലാണ്. അതിനാൽ RTI നിയമത്തെ ദുർബലപ്പെടുത്തുന്ന എല്ലാ നീക്കങ്ങൾക്കും ശക്തമായ പ്രതിരോധം കാഴ്ചവയ്ക്കേണ്ടതുണ്ട്.

(നിയമവകുപ്പിലെ അണ്ടർ സെക്രട്ടറിയാണ് ലേഖകൻ )