വാഷിംഗ്ടൺ: ബഹിരാകാശ യാത്രയുടെ ചരിത്രം എപ്പോഴും ‘ആദ്യ’ത്തെ നേട്ടങ്ങളെക്കുറിച്ചാണ് സംസാരിക്കാറ്. ആദ്യമായി ബഹിരാകാശത്തെത്തിയ വനിത, ചന്ദ്രനിൽ കാലുകുത്തിയ മനുഷ്യൻ, അങ്ങനെ നീളുന്നു ആ പട്ടിക. എന്നാൽ, അധികമാരും അറിയാത്ത, ഏറെ രസകരവും എന്നാൽ നാസയെ തലവേദനയുടെ പാരമ്യത്തിലെത്തിക്കുകയും ചെയ്ത മറ്റൊരു ‘ആദ്യ’ നേട്ടത്തിന് വേണ്ടിയുള്ള മത്സരം 1980-കളിൽ നടന്നിരുന്നു – ബഹിരാകാശത്ത് ആദ്യമായി ഒരു ശീതളപാനീയം വിളമ്പുക എന്ന ലക്ഷ്യത്തിന് വേണ്ടിയുള്ള പോരാട്ടം. ആ മത്സരത്തിൽ എതിരാളികൾ ബഹിരാകാശ ഏജൻസികളായിരുന്നില്ല, മറിച്ച് ഭൂമിയിലെ വൈരികളായ കൊക്ക-കോളയും പെപ്സികോയുമായിരുന്നു.
രാഷ്ട്രീയത്തിലേക്ക് വളർന്ന മത്സരം
1980-കളിൽ നാസയുടെ സ്പേസ് ഷട്ടിൽ ദൗത്യങ്ങൾ വാണിജ്യപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്ക് കൂടി ഉപയോഗിച്ചുതുടങ്ങിയ കാലം. ഉപഗ്രഹങ്ങൾ വിക്ഷേപിക്കാനും ബഹിരാകാശത്ത് ഗവേഷണങ്ങൾ നടത്താനും സ്വകാര്യ കമ്പനികൾക്ക് നാസ അവസരം നൽകി. ഈ അവസരം ഒരു സുവർണ്ണ മാർക്കറ്റിംഗ് തന്ത്രമായി കണ്ടാണ് കൊക്ക-കോള, തങ്ങളുടെ ശീതളപാനീയം ബഹിരാകാശത്ത് പരീക്ഷിക്കാനുള്ള ആശയവുമായി നാസയെ സമീപിച്ചത്. ബഹിരാകാശ യാത്രികർക്ക് കൂടുതൽ വെള്ളം കുടിക്കാൻ പ്രോത്സാഹനം നൽകാനുള്ള വഴികൾ തേടിയിരുന്ന നാസ, ഈ ആശയത്തെ സ്വാഗതം ചെയ്തു.
എന്നാൽ, 1984-ൽ കൊക്ക-കോളയുടെ പ്രസിഡന്റ്, “ബഹിരാകാശ നിലയങ്ങളിലും ഷട്ടിലുകളിലും വെൻഡിംഗ് മെഷീനുകൾ സ്ഥാപിക്കാൻ നാസയുമായി ചർച്ച നടത്തുന്നു” എന്ന് പരസ്യമായി പ്രഖ്യാപിച്ചതോടെ കാര്യങ്ങൾ മാറിമറിഞ്ഞു. ഇതറിഞ്ഞ പെപ്സി, തങ്ങൾക്കും അവസരം വേണമെന്ന ആവശ്യവുമായി രംഗത്തെത്തി. തങ്ങൾ പ്രസിഡന്റ് റൊണാൾഡ് റീഗന്റെ റിപ്പബ്ലിക്കൻ പാർട്ടിയെ ശക്തമായി പിന്തുണയ്ക്കുന്നവരാണെന്നും, കൊക്ക-കോള മുൻ പ്രസിഡന്റ് ജിമ്മി കാർട്ടറിന്റെ ഡെമോക്രാറ്റിക് പാർട്ടിയുമായി അടുത്ത ബന്ധമുള്ളവരാണെന്നും പെപ്സിയുടെ വൈസ് പ്രസിഡന്റ് നാസ അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റർക്ക് അയച്ച കത്തിൽ ഓർമ്മിപ്പിച്ചു. രാഷ്ട്രീയ സമ്മർദ്ദം ശക്തമായതോടെ, നാസ പദ്ധതി താൽക്കാലികമായി നിർത്തിവെച്ചു.
‘സ്പേസ് ക്യാൻ’ എന്ന വെല്ലുവിളി
പിന്നീട് നാസയുടെ താൽപ്പര്യപ്രകാരം പദ്ധതി പുനരാരംഭിച്ചപ്പോൾ, ബഹിരാകാശത്ത് ശീതളപാനീയം കുടിക്കുന്നതിലെ സാങ്കേതിക വെല്ലുവിളികൾ മുന്നിലെത്തി. സാധാരണ പാനീയങ്ങൾ പോലെ ഒരു പൗച്ചിലാക്കി കാർബണേറ്റഡ് പാനീയങ്ങൾ കൊണ്ടുപോകാനാവില്ല. ഗുരുത്വാകർഷണമില്ലാത്ത അവസ്ഥയിൽ, പുറത്തേക്ക് വരുന്ന പാനീയം പേടകത്തിനകത്ത് അപകടകരമായ രീതിയിൽ പറ്റിപ്പിടിക്കാൻ സാധ്യതയുണ്ട്. ഇതിനായി പ്രത്യേക വാൽവുകളുള്ള, ഭാരം കുറഞ്ഞ, എന്നാൽ മർദ്ദം താങ്ങാൻ ശേഷിയുള്ള ഒരു ക്യാൻ നിർമ്മിക്കണമായിരുന്നു.
കൊക്ക-കോള ഏകദേശം ഒരു വർഷത്തോളമെടുത്ത്, 1985-ലെ ഡോളർ നിരക്കിൽ 250,000 ഡോളർ ചെലവഴിച്ചാണ് തങ്ങളുടെ ‘സ്പേസ് ക്യാൻ’ വികസിപ്പിച്ചത്. എന്നാൽ, അവസാന നിമിഷം പെപ്സിയും മത്സരരംഗത്ത് തിരിച്ചെത്തി. അവർ തിടുക്കത്തിൽ, വിപണിയിൽ ലഭ്യമായ ഘടകങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച് ഒരു ക്യാൻ നിർമ്മിച്ചു. “പെപ്സിയുടെ ക്യാൻ കണ്ടാൽ ഒരു ഷേവിംഗ് ക്രീം ക്യാൻ പോലെയാണ് തോന്നിയത്,” ദൗത്യത്തിലുണ്ടായിരുന്ന ബഹിരാകാശ സഞ്ചാരി ലോറൻ ആക്ടൺ പിന്നീട് ഓർമ്മിച്ചു.
‘കൊക്ക-കോള/പെപ്സി/നാസ ദുരന്തം’
തങ്ങളെ മാത്രം ദൗത്യത്തിൽ ഉൾപ്പെടുത്താൻ കൊക്ക-കോളയുടെ ലോബിയിംഗ് വൈറ്റ് ഹൗസ് വരെ നീണ്ടു. സെനറ്റർമാരും ഉന്നത ഉദ്യോഗസ്ഥരും ഉൾപ്പെട്ട ഈ വടംവലി വൈറ്റ് ഹൗസ് ഉദ്യോഗസ്ഥരെ പോലും അമ്പരപ്പിച്ചു. അവർ ഈ സംഭവത്തെക്കുറിച്ച് തയ്യാറാക്കിയ ഒരു മെമ്മോയ്ക്ക് നൽകിയ പേര് തന്നെ “The Coke/Pepsi/NASA Debacle” (കൊക്ക-കോള/പെപ്സി/നാസ ദുരന്തം) എന്നായിരുന്നു. ഒടുവിൽ, നാസ അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റർ ജെയിംസ് ബെഗ്സ് തീരുമാനമെടുത്തു: “ഞാനൊരു സർക്കാർ ഉദ്യോഗസ്ഥനാണ്, എനിക്ക് കോളകൾക്കിടയിൽ വിവേചനം കാണിക്കാനാവില്ല.” അങ്ങനെ, ഒരേ ദൗത്യത്തിൽ, ഒരേ ഷട്ടിലിൽ, കൊക്ക-കോളയും പെപ്സിയും ബഹിരാകാശത്തേക്ക് പറക്കുമെന്ന് ഉറപ്പായി.
ആദ്യത്തെ ‘ബഹിരാകാശ സിപ്പ്’
1985 ജൂലൈ 29-ന് STS-51F ദൗത്യത്തിൽ ചലഞ്ചർ ഷട്ടിലിൽ ഏഴ് ബഹിരാകാശ സഞ്ചാരികൾക്കൊപ്പം രണ്ട് ശീതളപാനീയ ഭീമന്മാരുടെ ക്യാനുകളും പറന്നുയർന്നു. വിക്ഷേപണത്തിനിടെ ഒരു എഞ്ചിൻ നിലച്ചത് ആശങ്ക സൃഷ്ടിച്ചെങ്കിലും, ഷട്ടിൽ താഴ്ന്ന ഭ്രമണപഥത്തിൽ സുരക്ഷിതമായി എത്തി. ഭൂമിയിൽ നിന്ന് 100 മൈലുകൾക്കപ്പുറം, ബഹിരാകാശ യാത്രികർ ചരിത്രത്തിലെ ആദ്യത്തെ ശീതളപാനീയം രുചിച്ചു. പദ്ധതി ആദ്യം തുടങ്ങിയ കൊക്ക-കോളയോടുള്ള ബഹുമാനാർത്ഥം, അവരുടെ പാനീയമാണ് ആദ്യം പരീക്ഷിച്ചത്. മണിക്കൂറുകൾക്ക് ശേഷം പെപ്സിയും രുചിച്ചു.
എന്നാൽ, ബഹിരാകാശത്ത് ശീതളപാനീയം കുടിക്കുന്നത് അത്ര സുഖകരമായ ഒരനുഭവമായിരുന്നില്ല. ഗുരുത്വാകർഷണമില്ലാത്തതിനാൽ, വയറ്റിലെത്തുന്ന വാതകത്തിന് പുറത്തുപോകാൻ കഴിയില്ല. ഇത് “വെറ്റ് ബർപ്സ്” (wet burps) എന്ന അസുഖകരമായ ഒരവസ്ഥയ്ക്ക് കാരണമായി. ദൗത്യം ഭൂമിയിൽ തിരിച്ചെത്തിയപ്പോൾ, മാധ്യമങ്ങൾ കൂടുതൽ ശ്രദ്ധ നൽകിയത് വിക്ഷേപണത്തിലെ സാങ്കേതിക തകരാറിനായിരുന്നു. കോടിക്കണക്കിന് ഡോളർ ചെലവഴിച്ച ‘കോള യുദ്ധം’ ആരും ശ്രദ്ധിക്കാതെ പോയി. അതിനുശേഷം, കഴിഞ്ഞ 40 വർഷത്തിനിടയിൽ കാർബണേറ്റഡ് പാനീയങ്ങൾ നാസയുടെ ഭക്ഷണ മെനുവിൽ സ്ഥിരമായ ഒരിടം നേടിയിട്ടുമില്ല.
