ഒരു സംഭവത്തിനായി ഒന്നിലധികം എഫ്‌ഐആറുകൾ രേഖപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള നിയമപരിമിതികൾ: സുപ്രീം കോടതിയുടെ വിധിയും അതിന്റെ പ്രത്യാഘാതങ്ങളും – സുരേഷ് വണ്ടന്നൂർ എഴുതുന്നു
ഭാരതീയ സുപ്രീം കോടതി ഒരേ സംഭവത്തിനെതിരെ ഒന്നിലധികം എഫ്‌ഐആർ (First Information Report – FIR) രേഖപ്പെടുത്താവുന്നതിനെ സംബന്ധിച്ച് ഒരു സുപ്രധാന വിധി പുറപ്പെടുവിച്ചിട്ടുണ്ട്. രാജസ്ഥാനിലെ ബയോ-ഫ്യുവൽ അതോറിറ്റിയുടെ സിഇഒയ്ക്ക് എതിരെ നടന്ന കോഴക്കേസിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തിലാണ് ഈ വിധി. ഒരു സംഭവത്തെ കുറിച്ചുള്ള ആദ്യം എഫ്‌ഐആർ രജിസ്റ്റർ ചെയ്തതിന് ശേഷം, കൂടുതൽ അന്വേഷണം നടക്കുമ്പോൾ അതിന്റെ വ്യാപ്തി വലിയൊരു ഗൂഢാലോചനയിലേക്ക് വ്യാപിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിൽ രണ്ടാം എഫ്‌ഐആർ രേഖപ്പെടുത്താവുന്നതാണെന്ന് കോടതി വ്യക്തമാക്കി.
കേസിന്റെ പശ്ചാത്തലം
രാജസ്ഥാനിലെ ബയോ-ഫ്യുവൽ അതോറിറ്റിയുടെ സിഇഒയായ സുരേന്ദ്ര സിംഗ് രഠോറു ബയോഡീസൽ വിൽപ്പനയ്ക്ക് ലിറ്ററിന് 2 രൂപ കോഴ ആവശ്യപ്പെട്ടുവെന്ന ആരോപണത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ 2022 ഏപ്രിൽ 4-ന് ആദ്യ എഫ്‌ഐആർ രജിസ്റ്റർ ചെയ്തു. പിന്നീട്, ഇന്ധന പമ്പുകൾക്ക് ലൈസൻസ് അനുവദിക്കുന്നതിന് കോഴവാങ്ങിയെന്ന പുതിയ പരാതിയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ 2022 ഏപ്രിൽ 14-ന് രണ്ടാമത്തെ എഫ്‌ഐആർ രജിസ്റ്റർ ചെയ്തു. ഈ രണ്ടാമത്തെ എഫ്‌ഐആർ അസാധുവാണെന്ന് രാജസ്ഥാൻ ഹൈക്കോടതി തീരുമാനിച്ചിരുന്നുവെങ്കിലും, Surendra Singh Rathore v. State of Rajasthan (2024) SCC OnLine SC 25 എന്ന കേസിൽ സുപ്രീം കോടതി ഹൈക്കോടതിയുടെ തീരുമാനം പൂർണമായും റദ്ദാക്കി.
ഒന്നിലധികം എഫ്‌ഐആറുകൾ അനുവദനീയമാണെന്ന സുപ്രീം കോടതിയുടെ നിരീക്ഷണം.
കോടതി ഒരേ സംഭവത്തിനെതിരെ പല എഫ്‌ഐആറുകളും സാധാരണയായി അനുവദനീയമല്ലെന്ന് വ്യക്തമാക്കിയെങ്കിലും ചില അപൂർവ സാഹചര്യങ്ങളിൽ ഇത് സാധുവാകാമെന്ന് വ്യക്തമാക്കി. ഇതിന് 5 പ്രത്യേക സാഹചര്യങ്ങൾ കോടതി നിര്ദ്ദേശിച്ചു:
1.പ്രത്യക്ഷപ്രതികാരപരമായ പരാതികൾ (Counter Complaints): ഒരു കേസിന്റെ പ്രതി വിഭാഗത്തിൽപ്പെട്ട വ്യക്തികൾ പ്രത്യാരോപണവുമായി പുതിയ എഫ്‌ഐആർ നൽകുന്ന സാഹചര്യത്തിൽ ഇത് സാധുവാകാം.
- വ്യത്യസ്ത സാഹചര്യങ്ങൾ (Distinct Circumstances): രണ്ടാമത്തെ എഫ്‌ഐആർ മുൻവർക്കുമായി തികച്ചും വ്യത്യസ്തമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളെക്കുറിച്ചായിരിക്കണം.
- പുതിയ ഗൂഢാലോചന (Uncovered Conspiracy): ആദ്യ എഫ്‌ഐആറിന് ശേഷം അന്വേഷണം നടക്കുമ്പോൾ അതിനേക്കാൾ വലിയ ഗൂഢാലോചന കണ്ടെത്തിയാൽ അതിനായി പുതിയ എഫ്‌ഐആർ അനുവദനീയമാണ്.
- പുതിയ വിവരങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ പുതിയ പ്രതികൾ (New Facts or Accused Persons): ആദ്യ എഫ്‌ഐആറിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടില്ലാത്ത പ്രതികൾ പിന്നിട്ട അന്വേഷണത്തില്‍ വെളിപ്പെടുകയാണെങ്കില്‍ പുതിയ എഫ്‌ഐആർ നൽകാവുന്നതാണ്.
- സമാന കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ (Separate but Similar Crimes): ഒന്നിലധികം വ്യത്യസ്തമായെങ്കിലും സമാനതകളുള്ള കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ ഉണ്ടെങ്കിൽ വ്യത്യസ്ത എഫ്‌ഐആറുകൾ അനുവദിക്കാവുന്നതാണ്.
ന്യായമായ അടിസ്ഥാനങ്ങൾ, മുൻവിധികളും പ്രത്യാഘാതങ്ങളും
ഇതിനകം തന്നെ T.T. Antony v. State of Kerala (2001) 6 SCC 181 എന്ന കേസിൽ സുപ്രീം കോടതി ഒരേ കുറ്റത്തിനായി ഒന്നിലധികം എഫ്‌ഐആറുകൾ അനുവദിക്കരുത് എന്ന് വ്യക്തമാക്കിയിരുന്നു. ഒരു കേസിൽ ആദ്യ എഫ്‌ഐആർ രജിസ്റ്റർ ചെയ്താൽ തുടർ എഫ്‌ഐആറുകൾ തടയേണ്ടതുണ്ട് എന്നത് സുപ്രധാനമായ ഒരു നിയമതത്വമാണെന്ന് ഈ വിധി പുനഃസ്ഥാപിച്ചു. അതേസമയം, അന്വേഷണം ആഴത്തിലേക്ക് പോകുമ്പോൾ കണ്ടെത്തുന്ന ഗൂഢാലോചനകളോ പുതിയ കുറ്റകൃത്യങ്ങളോ നിലവിലെ കേസിന്റെ പരിധിക്ക് പുറത്താണെങ്കിൽ, രണ്ടാമത്തെ എഫ്‌ഐആർ സാധുവാകുമെന്ന് സുപ്രീം കോടതി വ്യക്തമാക്കി.
ഈ സുപ്രീം കോടതി വിധി നിയമസംരക്ഷണ സംവിധാനത്തെയും പോലീസ് അന്വേഷണവ്യവസ്ഥയെയും ആഴത്തിൽ ബാധിക്കുന്നതാണ്.
നിരുപാധികമായ എഫ്‌ഐആറുകളുടെ രജിസ്ട്രേഷനിലൂടെയുള്ള ആരോപണ വിധേയരായ വ്യക്തികളുടെ ഉത്സാഹ നിരോധനങ്ങൾ തടയാൻ ഇത് സഹായിക്കും.
ഇത്തരത്തിലുള്ള വിധികൾ വലിയ ഗൂഢാലോചനകൾ ഇല്ലാതാക്കുന്നതിനും കുറ്റവാളികൾക്ക് രക്ഷപ്പെടാനാകാതിരിക്കാൻ ഉപകാരപ്പെടും.
അന്വേഷണങ്ങൾ പുരോഗമിക്കുമ്പോൾ കണ്ടെത്തുന്ന പുതിയ കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ നിയമപരമായും വിശദമായി പരിശോധിക്കപ്പെടണം എന്നതിന്റെ ഉറപ്പു നൽകുന്നു.
സുപ്രീം കോടതിയുടെ ഈ വിധി നിയമവ്യവസ്ഥയിൽ ഗൗരവപൂർവം സമീപിക്കേണ്ടതുമായ നിർദ്ദേശങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. അതായത്, നിയമവ്യവസ്ഥ ഒരേ സംഭവത്തിന് ഒന്നിലധികം എഫ്‌ഐആറുകൾ അനുവദിക്കരുതെന്ന് ഉറപ്പുവരുത്തുമ്പോൾ തന്നെ, കേസുകളുടെ ഗൗരവത്വം മനസ്സിലാക്കിയും നിയമത്തിന്റെ പരിരക്ഷ ഉറപ്പാക്കിയും അർഹമായ അന്വേഷണം നഷ്‌ടമാകാതെ നോക്കാനും ശ്രദ്ധിക്കുന്നു.
ഈ വിധി, കേസ് അന്വേഷണം തുടർവഴികളിലേക്ക് വികസിക്കുമ്പോൾ, അതിന്റെ പ്രവർത്തനപരിധി മുൻപരിചിതമായ രീതിയിൽ നിജപ്പെടുത്തിയതിന്റെ അനന്തരം സംഭവിക്കാവുന്ന നിയമവ്യാഖ്യാനത്തിനും ഭാവി കേസുകളിലും ന്യായപരമായ മാർഗ്ഗനിർദേശമായി പ്രവർത്തിക്കും.
( നിയമവകുപ്പിലെ അണ്ടർ സെക്രട്ടറിയാണ് ലേഖകൻ ).
